Zanieczyszczenie powietrza to realny problem, który niesie za sobą dotkliwe konsekwencje. Niestety, nasz kraj zajmuje jedno z czołowych miejsc wśród najbardziej skażonych państw w Europie. Największe ilości smogu pojawiają się w miastach takich jak Kraków, Katowice czy Wrocław. Pozostałe polskie miasta również zmagają się z tym problemem. Oddychając na co dzień złej jakości powietrzem, fundujemy sobie bardzo poważne problemy zdrowotne. Nie zdajemy sobie sprawy, że smog zabija tak samo jak palenie papierosów – powoli, ale skutecznie. Czym jednak jest wspomniany smog, w jaki sposób powstaje i dlaczego jest niebezpieczny? Jeśli chcesz się o tym dowiedzieć, koniecznie przeczytaj poniższy artykuł.
Skąd się bierze smog?
Smog to efekt zanieczyszczenia powietrza spowodowanego przez nas samych. Ponad 55% zanieczyszczeń pyłowych w Polsce pochodzi z sektora komunalno-bytowego, czyli z gospodarstw domowych, lokalnych kotłowni oraz niewielkich zakładów usługowych. Kilkanaście procent generuje transport. Reszta to pozostałe źródła, takie jak energetyka, przemysł, gospodarka odpadami. To właśnie nieumiejętne palenie w kotle domowym i używanie byle jakiego opału skutkuje efektem smogu. Największym zagrożeniem jest ogrzewanie słabej jakości paliwami lub palenie śmieci w piecach. Stosowanie wysokokalorycznego węgla koksującego powoduje uwolnienie substancji smolistych, trujących dla organizmu. Używane piece, niespełniające obowiązujących norm, pozwalają na palenie w nich dosłownie wszystkim. Lądują tam śmieci, muł i miał węglowy, w wielu krajach uważany za odpad przy produkcji węgla i niedopuszczony do sprzedaży. Zawierają one bardzo duże ilości popiołu oraz metali ciężkich, które przedostając się do atmosfery, wpływają bardzo negatywnie na stan naszego zdrowia. Spalanie odpadów jest surowo zabronione, jednak w dalszym ciągu w wielu gospodarstwach praktykuje się takie działania.
Czym właściwie jest smog?
Nazwa „smog” pochodzi od dwóch wyrazów anglojęzycznych: smoke (dym) oraz fog (mgła). Innymi słowy smog jest połączeniem trzech czynników: zanieczyszczeń wyprodukowanych przez ludzi, mgły jako zjawiska atmosferycznego, a także ciszy atmosferycznej (zupełny brak występowania wiatru). Istnieją dwa rodzaje smogu: “smog londyński” oraz “smog typu Los Angeles”. W Polsce częściej spotykany jest smog londyński, który jest charakterystyczny dla umiarkowanego klimatu i występuje najczęściej od listopada do marca czyli w okresie grzewczym. W okresie wysokiego poziomu zanieczyszczenia, powietrze przestaje być przejrzyste, a smog jest zauważalny gołym okiem. Powietrze staje się wtedy ciężkie, wilgotne, unosi się uciążliwy zapach.
Pyły zawieszone – PM 10 i PM 2,5
Smog to inaczej chmura szkodliwych pyłów unoszących się w powietrzu. Ich stężenie w powietrzu zależne jest od warunków atmosferycznych, pory roku, a także od ukształtowania terenu. Tak więc w smogu znajdziemy m.in. cząsteczki pyłów: PM10 i PM2,5. PM10 stanowi mieszaninę takich toksycznych substancji jak furany, benzopireny oraz dioksyny. Dość łatwo dostają się do naszych górnych dróg oddechowych i płuc. Benzopiren kumulując się w naszym organizmie wykazuje właściwości rakotwórcze. PM 2,5 to zawieszony pył, który ze względu na bardzo mały rozmiar cząsteczek, z łatwością przedostaje się do naszych pęcherzyków płucnych, a stamtąd do krwi. Stanowi największe zagrożenie dla naszego zdrowia.
Niebezpieczne związki chemiczne i metale ciężkie
W smogu znajdziemy również tlenek węgla powstający w trakcie spalania paliw kopalnych. Charakteryzuje się tym, iż w odróżnieniu od tlenu, znacznie łatwiej wiąże się z hemoglobiną, wypierając jednocześnie z krwiobiegu tlen. Wywołuje niedotlenienie serca, mózgu i innych narządów, zwiększa ryzyko zawału serca i udaru mózgu. Tlenek siarki również powstaje w wyniku spalania paliw kopalnych, powodując kwaśne deszcze, które przyczyniają się do niszczenia otaczającej nas roślinności. Ponadto zwęża drogi oddechowe, zwłaszcza u osób chorych na astmę i małych dzieci. Tlenek azotu unoszący się w powietrzu to z kolei wina spalin wydobywających się z samochodów. Natomiast metale ciężkie takie jak ołów, kadm oraz rtęć dostają się do atmosfery zarówno ze spalin, jak i z kominów, doprowadzając tym samym do przewlekłych zatruć. Co więcej, ołów uszkadza mózg, nerwy, kości, układ krwiotwórczy i odpornościowy, nerki i narządy rozrodcze.
Dlaczego smog jest niebezpieczny?
Musimy uzmysłowić sobie, że smog wywołuje wiele negatywnych skutków dla naszego zdrowia. W przypadku osób całkowicie zdrowych, nawet dość krótki kontakt z toksynami unoszącymi się w powietrzu może doprowadzić do podrażnienia powiek i krtani, uczucia zmęczenia, a także różnego rodzaju stanów zapalnych. U osób chorych, cierpiących na astmę oraz obturacyjną chorobę płuc dochodzi do zaostrzenia dolegliwości. Smog jest szczególnie groźny dla dzieci oraz kobiet w ciąży. Powoduje wady wrodzone, niższą masę urodzeniową, może dojść do wcześniejszego porodu. Takie dziecko gorzej się rozwija. Dzieci w wieku przedszkolnym narażone na szkodliwe pyły częściej chorują na infekcje górnych dróg oddechowych.
Choroby i pogorszenie jakości życia
Powinniśmy mieć świadomość, że długotrwały kontakt ze smogiem może doprowadzić do rozwoju chorób nowotworowych – raka płuc, krtani, gardła, przełyku oraz jamy ustnej. Ponadto zwiększa ryzyko wystąpienia demencji, choroby Alzheimera i może prowadzić do nagłej śmierci sercowej. Jak zostało wspomniane, najmniejsze pyły PM 2,5 przedostają się do naszej krwi przyczyniając się tym samym do wystąpienia zaburzeń rytmu serca, a także do rozwoju nadciśnienia oraz choroby niedokrwiennej serca. Smog jest również niebezpieczny dla zwierząt. Powoduje zapalenie spojówek, problemy z układem oddechowym, m.in. zapalenie płuc, oskrzeli, a nawet astmę u kotów; nowotwory i choroby neurologiczne, które mają podłoże zwyrodnieniowe i zapalne. Zanieczyszczone powietrze przyczynia się do utraty węchu naszych pupili oraz stresu oksydacyjnego, który uszkadza niezbędne do funkcjonowania organizmu białka i DNA. Więcej informacji dot. wpływu zanieczyszczeń na nasze zdrowie znajdziecie tutaj.
Zmieńmy sposób myślenia
Jeśli chcemy więc żyć długo i zdrowo, to nie tylko musimy znać zagrożenia, płynące z zanieczyszczonego powietrza, ale przede wszystkim powinniśmy starać się im zapobiegać. Kluczową sprawą jest oczywiście zastąpienie starych kotłów oraz fatalnego opału. Ponadto, warto zweryfikować, czy paląc drewnem lub węglem robimy to poprawnie. Na naszym fanpage znajdują się instrukcje dot. ekonomicznego palenia węglem oraz drewnem. Z infografik dowiesz się, w jaki sposób szybkie spalanie przeciwprądowe powoduje wydzielanie trujących substancji do atmosfery. Musimy zmienić nasze przyzwyczajenia i sposób myślenia. Dlatego następnym razem rozpalając piec w swoim domu – pomyśl. Pomyśl o zdrowiu Twoim, Twoich dzieci, Twoich pupili…
